Shema terapija je integrativan psihoterapijski pristup koji objedinjuje elemente iz kognitivno-bihejvioralnih, psihodinamskih (objektni odnosi), Geštalt i atačment modela. Ljudi kojima Shema terapija koristi imaju čest i uporan problem sa različitim maladaptivnim (samoosujećujućim) obrascima koji se godinama ponavljaju i održavaju. Do razvoja maladaptivnih obrazaca i shema dolazi onda kada zdrave razvojne potrebe nisu zadovoljene. Stoga je glavni fokus u shema terapiju upravo na ljudskim potrebama.
Maladaptivne sheme predstavljaju psihološke konstrukte koji uključuju uveranja o sebi, svetu i drugim ljudima. One nastaju tokom ranog razvoja kao rezultat nezadovoljenih potreba, urođenog temperamenta i toksičnih iskustava tokom detinjstva. Kada se maladaptivne sheme aktiviraju dolazi do intenzivnih stanja koje nazivamo modalitetima. Drugim rečima, modalitet je trenutno stanje u kome se neka osoba nalazi. Sheme i modaliteti nastaju tokom detinjstva, ali ostaju aktivni i tokom odraslog doba kreirajući sliku o sebi i svetu koja je netačna, disfunkcionalna i limitirajuća, a pri tom stabilna i teško promenljiva.
Ciljevi Shema terapije su:
- Smanjivanje intenzitet shema ili lečenje shema
- Razvijanje modaliteta saosećajnog zdravog odraslog, kako bi osoba mogla adekvatno da se nosi sa modalitetima koji se aktiviraju u različitim situacijama
- Podučavanje klijenta kako da brine o sopstvenim emocionalnim potrebama na efikasan način
- Razbijanje maladaptivnih – disfunkcionalnih obrazaca i građenje zdravijeg odnosa sa sobom i sa svetom.
Navedeni ciljevi Shema terapije ostvaruju se uz pomoć različitih kognitivnih, iskustvenih i bihejvioralnih tehnika. Pored toga, postoje i dve strategije koje odlikuju prirodu terapijskog odnosa u Shema terapiji: empatička konfrontacija i limitirano roditeljstvo. Shema terapeuti pokazuju empatiju za sheme i modalitet, povezuju ih sa povređujućim iskustvima iz detinjstva, istovremeno ohrabrujući klijente da razviju zdravije načine ophođenja sa sobom i sa drugima (empatička konfrontacija). Uz to, shema terapeuti obučeni su i da odgovore na klijentove potrebe na ličan i transparentan način uz izbegavanje distanciranosti iz uloge terapeuta (limitirano roditeljstvo). Shema terapija je dobro prihvaćena i pozitivno ocenjena i od strane klijenata i od strane terapeuta.